Kürtlerde dil bilinci

Kürtlerin Kürt Dili Bilinci ve Gelişimi

Kürtler arasında Kürt dili bilinci ne durumda? Bu konuda umut verici gelişmeler mi var yoksa endişe verici durumlar mı söz konusu? Görünen o ki, birçok Kürt birey zaman içinde anadilinden vazgeçip başka bir dile yöneliyor. Özellikle çocuklarını acı çekmemeleri için bilmedikleri dillerde büyüten milyonlarca Kürt var.

Kürt bilinci denildiğinde aklımıza bazı güçlü figürler gelse de genel bir tabloya baktığımızda bu bilincin istenilen düzeyde olmadığı anlaşılıyor. Kürt beylerinin divanlarında Kürtçe’nin de yer almadığını görebiliriz. Araştırmacı Martin van Bruinessen’in değerlendirmesine göre, kentli Kürt aydınlarının konuşma dilinde Ermenice, Farsça ve Arapça kelimelerin sıkça kullanıldığı bir Türkçe hakim.

Kürt prenslerinin çoğu da şiirlerini Farsça yazmıştır. Kürt Kültürü üzerine çalışmalar yapan Tahsin İbrahim Dosti, Klasik Kürt Şiiri’nde bu durumu ele almaktadır. Kürt şairlerin eserlerinde daha çok yabancı dil etkisinin görüldüğünü belirtir.

İstanbul’a yerleşen Bedirhan Bey ve ailesinin ulusal bilinçlerini geliştirmesi, milli bir davanın savunucusu olmaları muhtemel görünmektedir. İstanbul’daki aydınlar arasında Kürt dilini ve kültürünü koruma bilincinin arttığı 1898’de yayınlanan ilk Kürdistan gazetesi ve ardından kurulan derneklerle gözlemleniyor.

Fakat İstanbul’daki Kürt aydınlar, bu bilincin hala yetersiz olduğundan şikayetçi. Örneğin Halil Hayali, “Kürt Dili ve Cehalet” başlıklı makalesinde, Kürtçe’nin günlük hayatta yeterince kullanılmadığına dikkat çeker.

Güney Kürdistan’da 1922’de yayımlanan bir gazete örneğinde ise İngiliz Manda Yönetimi’nin resmi dil olarak Kürtçe’yi tercih etmesine rağmen bazı zorluklarla karşılaşıldığı aktarılır. Ancak günümüzde Kürtçe, Güney Kürdistan’da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Kürtçe okuma ve yazma kültürünün arttığına sevindirici bir örnek Diyarname.com’un araştırmasında ortaya çıkmaktadır. 2024 yılında Türkiye’de 338 Kürtçe kitap yayınlanmış, bunlardan 74’ü romandır.

Ne yazık ki, konuşma dilindeki zayıflamaya rağmen yazı dilinde gelişmeler olsa da bir dilin yaşaması ve gelişmesi için sözlü ve yazılı olarak birlikte ele alınması gerekmektedir.

[1] Bruinessen (1985). Onyedinci Yüzyılda Kürtler ve Dilleri: Kürt Lehçeleri Üzerine Evliya Çelebinin Notlar. Studica Kurdica, H. 1-3
[2] Dostkî, Î. T. (2020). “Baxê Îrem Geştek li Nav Şi’ra Kurmancî ya Klasîk de. Amadekar: M. Zahir). Weşanên Dar, Amed.
[3] Modanî X. (1913). Rojî Kurd, hejmar 2, r. 161, ji nû ve çapkirin, Koma Xebatên Kurdolojîyê, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, 2013.

Related Posts

Von der Leyen hakkındaki gensoru önergesi reddedildi: Koltuğunu korumayı başardı

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen hakkında Avrupa Parlamentosu (AP) Genel Kuruluna sunulan gensoru önergesi reddedildi. Von der Leyen, yapılan güvensizlik oylamasını geçerek koltuğunu korudu.

Deprem oldu, Naci Görür’den ‘fay geriliyor’ uyarısı

Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, Ege Denizi’nde saat 01.54’te meydana gelen 4,6 büyüklüğündeki depremin ardından sosyal medya hesabından açıklama yaptı.

İki öğrenci dava etti, okuldaki haç işareti kaldırıldı

Almanya’nın Bavyera eyaletinde bir devlet lisesinin girişine asılan haç, iki eski öğrenci tarafından mahkemeye taşındı. Öğrencilerin açtığı dava sonuçlandı ve Bavyera İdare Mahkemesi, haçın kaldırılmasına hükmetti.

Kurtulmuş-Kalın görüşmesi gerçekleşti: TBMM’den açıklama geldi

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Numan Kurtulmuş, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ile görüştü

Bakan Yerlikaya: FETÖ elebaşının ölümünden sonra da hain yapının peşini bırakmayacağız

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü kapsamında düzenlenen ‘Zaferin Adı Türkiye’ programında konuştu. Yerlikaya, FETÖ elebaşının ölümünün ardından da mücadeleye devam edildiğini açıkladı. Pençe Kilit Harekatı bölgesinde şehit olan 12 askere rahmet dileyen Yerlikaya, şehitlik mertebesinin önemini vurguladı.

Aydın’da iş yerine kurşun yağdıran şüpheli tutuklandı

Aydın’da bir iş yerine silahla ateş açan şüpheli tutuklandı.